poniedziałek, 16 marca 2009

+

Na koniec dadaję 4 testy z kultury i nie tylko powodzenia. Testy znajdziecie na smym dole strony !

niedziela, 15 marca 2009

Koniec


Wszystko dobre co się dobrze kończy. Napisałam to co wiedziałam o kulturze, mam nadzieję że wam sie podobało... Pozdrawiam*

Papapa !!! *

Kultura dziś - kultura masowa lub elitarna

  • Kultura elitarna (wysoka) - najważniejsza część kultury symbolicznej danego społeczeństwa.
    Korzysta z zasobów
    kultury narodowej i stanowi podstawę przekazu tradycji oraz dorobku społeczeństwa. Kulturę tę przekazuje szkoła, teatr, galeria sztuki, biblioteka, sala koncertowa i powszechny dostęp do informacji. Ten rodzaj kultury tworzą elity twórcze, tj. ludzie wykształceni, którzy nabywają kompetencje tworzenia jak i odbioru sztuk drogą kształcenia się. Często mówi się, że kultura wysoka jest kulturą inteligencji. Potencjalnie adresowana jest do wszystkich. Składają się na nią treści formułowane w różnych kodach i przekazywane za pomocą różnych mediów – wymaga bardzo szerokich kompetencji kulturowych odbiorcy. Bez podstawowej wiedzy historycznej i teoretycznej nie zrozumiemy wybitnych dzieł literatury, muzyki czy sztuk plastycznych. Nabywanie jej polega na żmudnej i długotrwałej pracy. Jedną z jej cech jest zaangażowanie w problemy natury ogólnej oraz bardzo często wyrażana wprost niechęć do kultury masowej. Kultura wysoka utożsamiana jest ze sztuką będącą wytworem artysty. Jej literatura (pisana lub drukowana) cieszy się szczególnym szacunkiem.
    Elity kulturalne tworzyła dawniej
    arystokracja w XIX wieku już ze względu na sam fakt urodzenia w takiej a nie innej rodzinie.
    Bardzo ważna była rola wieszczów narodowych w epoce
    romantyzmu, w których poszukiwali autorytetów moralnych i duchowych. Byli nimi np. Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Kamil Norwid, Stanisław Wyspiański czy Stefan Żeromski.
    Z definicji: do elity kulturowej należą osoby tworzące, przechowujące i przekazujące wzory kultury uważane za najważniejsze.
    Współcześnie, osobą uważaną za członka elit kulturalnych nie zostaje się przez sam fakt urodzenia, lecz na drodze swojej własnej pracy dzięki posiadanym zdolnościom.
  • Kultura masowa (kultura popularna, popkultura) to ogół jednolitych form masowego uczestnictwa kulturalnego, jednolitych wytworów kultury, użytkowanych współcześnie przez wielkie, zróżnicowane masy odbiorców; w węższym znaczeniu określenie odnoszące się zwłaszcza do treści przekazywanych i odbieranych przez środki masowego przekazu. Pojęcie kultury masowej ma często odcień pejoratywny, zwłaszcza w pracach krytyków tzw. społeczeństwa masowego, którzy zarzucają jej obniżanie gustów estetycznych i deprecjonowanie wartości moralnych, mieszanie poziomów i gatunków artystycznych, dawanie pierwszeństwa rozrywce kosztem wartościowych treści ideowych i oświatowych; kultura masowa ma również swoich obrońców, którzy wykazują, iż odgrywa ona pozytywną rolę dzięki temu, że dociera do środowisk, których uczestnictwo w tzw. kulturze wyższej jest nieosiągalne.

Kultura Dziś - Kultura a wynalazki

Wynalazki a kultura

W XIX stuleciu ruszyła istna lawina wynalazków, która w XX wieku jaeszcze nabrałą rozpędu. Pozwoliły one stworzyć całkiem nowe dziedziny kultury i ułatwiły do tych istniejących wcześniej. W 1826 roku we Francjii wykonano fotografię,a pod koniec XIX stulecia aparaty fotograficzne były już w powdzechnym użyciu. Bracia Lumiere zorganizowali w 1895 roku pokaz filmowy, a to wydażenie oznaczało narodziny kina. W 1914 roku nadano w Belgi pierszą audycję raiową.; po zakończeniu II wojny światowej powstał pierwszy komputer i rozpowszechniłą sie telewizja. Natomiast komputery osobiste pojawiły się za zachodzie w 1980 roku, w Polsce 1990. Prace nad magnetowidem (VIDEO), prowadzono w USA od lat 50. XX wieku. W latach 70. urządzenia te rozpowszechniły się w Europie Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych. Kamera wideo pozwoliła przeciętnemu człowiekowi stać się reżyserem własnych filmów z uroczystości rodzinnych lub wakacjii. Dzięki płytom kompaktowym (CD), znikneły szumy znane z płyt gramofonowych i kaset magnetofonowych.


Internet

Internet (ang. International globalna, międzynarodowa network sieć, również spotykany zapis: łac. inter między, ang. net sieć, dosłownie międzysieć) - ogólnoświatowa sieć komputerowa[1] logicznie połączona w jednorodną sieć adresową opartą na protokole IP (ang. Internet Protocol). Dostarcza lub wykorzystuje usługi wyższego poziomu oparte na telekomunikacji i związanej z nią infrastrukturze.
Początki Internetu wiążą się z powstaniem internetu ARPANET i sięgają końca lat 60. XX wieku, gdy amerykańska firma RAND Corporation prowadziła badania studyjne nad możliwościami dowodzenia i łączności w warunkach wojny nuklearnej. Na podstawie jej raportów podjęto prace projektowe nad skonstruowaniem sieci komputerowej mogącej funkcjonować pomimo zniszczenia jej części.

Kultura XIX wieku - polscy i zagraniczni romantycy

  • Cechy literatury romantycznej· Irracjonalizm jest to pogląd charakterystycznych dla filozofii romantycznej. Przeciwstawia się racjonalnemu poznaniu świata. Nakazuje szukać prawdy za pomocą środków pozarozumowych (instynkt, wiara, przeczucie)· Fantastyka ogół nadprzyrodzonych , niezwykłych zjawisk i istot, które pojawiają się w romantycznej literaturze.· Tajemniczość jest częstym elementem w literaturze tej epoki.· Orientalizm Zachwyt tradycjami i obyczajami wschodnimi (arabskim, perskimi, chińskimi, japońskimi)· Ludowość jedną z naczelnych zasad romantyków był zwrot ku ludowym korzeniom. Wykorzystano wiele starych podań, i legend. Niektóre gatunki literackie wywodzą się z ludowości.· Historyzm częstym źródłem motywów literackich była historia własnego narodu. Częstym zabiegiem było przenoszenie akcji w czasy średniowieczne.· Mistycyzm typowa postawa przedstawicieli tej epoki. Postawa ta zakłada możliwość duchowego kontaktu z bóstwem. Stąd często pojawiają się zjawy duch prorocze sny,· Mesjanizm przypisywanie jednostce lub narodowi misji posłannictwa wobec ludzkości. Jednostka ta dla idei ogólnej poświęca własne życie. Naród natomiast cierpi za inne kraje, aby okupić ich winy.· Indywidualizm poczucie odrębności i wyizolowanie człowieka. Jest to bardzo ważna cecha bohatera romantycznego.· Faustyzm bohater pragnący poznać sens życia. Chce być wszech wiedzący oraz wiecznie młody. Za ta wartości może nawet zaprzedać swoją duszę.

  • . Twórcy · George Byron twórca wielu powieści poetyckich: „Giaur” „Korsarz” , oraz dramatów „Manfred i Kain”· Walter Scott znany jako twórca szybkich emocjonujących powieści: „Waverley” „Ivenhoe”· James Macpherson zasłynął jako autor „Pieśni Osjana”. Począttkowo ogłosił on, że są to zabytki literatury celtyckiej. później jednak okazało, że on sam jest ich autorem.· Jaen Jacob Rousseau jako twórca sentymentalizmu, został uznany z prekursora romantyzmu.· Aleksander Dumas autor znanych powieści historycznych: „Hrabia Monte Christo” „Józef Balsamo”· Aleksander Puszkin autor wielu utworów poetyckich, a także słynnego poematu Eugeniusz Oniegin - opowieści o zmarnowanym człowieku”.· Johan Wolfgang Goethe prekursor romantyzmu, stworzył tak ważne utwory jak: „Faust” „Cierpienia młodego Wertera” · Friedrich Schiller autor dramatów „Zabójcy” „Maria Stuart”· Victor Hugo zwany największym romantykiem francuskim. Pisał przede wszystkim powieści: „Nędznicy” „Pracownicy morza”, lecz również dramaty („Crommwell”) i poezje.

  • Pisarze i poeci okresu romantyzmu

  • Feliks Bernatowicz (1786-1836)
    Ryszard Berwiński (1819-1879)
    Stanisław Bogusławski (1804-1870)
    Aleksander Dunin-Borkowski (1811 – 1896)
    Józef Dunin-Borkowski (1809-1843)
    Kazimierz Brodziński (1791-1835)
    Antoni Czajkowski (1816-1873)
    Michał Czajkowski (1804-1886)
    Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861)
    Jan Czeczot (1796-1846)
    Franciszek Salezy Dmochowski (1801-1871)
    Józef Bohdan Dziekoński (1816-1855)
    Gustaw Ehrenberg (1818-1895)
    Aleksander Fredro (1791-1876)
    Stefan Florian Garczyński (1805-1833)
    Antoni Gorecki (1787-1861)
    Seweryn Goszczyński (1801-1876)
    Klementyna Hoffmanowa (1798-1845)
    Zygmunt Krasiński (1812-1859)
    Józef Ignacy Kraszewski (1812-1887)
    Teofil Lenartowicz (1822-1893)
    Jadwiga Łuszczewska (1834-1908)
    Antoni Malczewski (1793-1826)
    Adam Bernard Mickiewicz (1798-1855)
    Teodor Tomasz Jeż (Zygmunt Miłkowski) (1824-1915)
    Maurycy Mochnacki (1803-1834)
    Cyprian Kamil Norwid (1821-1883)
    Wincenty Pol (1807-1882)
    Mieczysław Romanowski (1834-1863)
    Henryk Rzewuski (1791-1866)
    Lucjan Siemieński (1807-1877)
    Juliusz Słowacki (1809-1849)
    Władysław Syrokomla (1823-1862)
    Kornel Ujejski (1823-1897)
    Maria Wirtemberska (1768-1854)
    Józef Bohdan Zaleski (1802-1886)
    Narcyza Żmichowska (1819-1876)






Kultura XIX wieku

Kultura XIX wieku

Romantyzm to prąd ideowy, artystyczny i literacki rozwijający się pod koniec XVIII w. i w I połowie XIX wieku w wyniku rozwoju ruchów wolnościowych nawiązujących do ideałów rewolucji francuskiej. Romantyzm był reakcją przeciwko klasycyzmowi i racjonalizmowi, charakteryzował się swobodą kompozycji i stylu w literaturze i sztuce, wprowadzeniem elementów fantastyki, nastrojowością i uczuciowością. Odznaczał się zamiłowaniem historyzmu i egzotyki, a także wprowadzał idee patriotyczne i wolnościowe. Postawa romantyczna to postawa życiowa charakteryzująca się przewagą pierwiastków irracjonalnych, uczuciowych nad innymi, niedostatecznie liczenie się z rzeczywistością w jakimś działaniu, poglądach, nadmierną uczuciowość, marzycielskość, zamiłowanie do niezwykłości i fantastyki. Literatura romantyczna była rezultatem rozczarowań do świata, który, kierując się rozumem, głosząc jego kult, nie rozwiązał jednak konfliktów społecznych i politycznych. Romantycy buntowali się przeciwko wszelkim więzom ograniczającym swobodny rozwój jednostki, a nakładanym przez państwo religie, obyczaje, moralność. Uznawali prawo człowieka do wolności, popierali ruchy wolnościowe słowem i czynem. Romantyzm był prądem jednolitym. Obok postępowych były tendencje wsteczne, konserwatywne, których zwolennicy nie podejmowali aktualnych problemów politycznych i społecznych. Uważając, że wyłącznie rozumowe podejście do świata jest niewystarczające, nie w pełni tłumaczy skomplikowane zjawiska występujące z życiu, romantycy wyżej cenili uczucie, jako bardziej zbliżające człowieka do poznania tajemnic życia. Uczucie i intuicja miały większe znaczenie iż rozum i wiedza ścisła. Znamienne są pod tym względem słowa Mickiewicza : " Czucie i wiara silniej mówi do mnie, Niż mędrca szkiełko i oko ." Z taką postawą wiązała się skłonność do wprowadzenia do literatury wątków baśniowych, fantastycznych, legend i podań. Charakterystyczne dla romantyzmu jest zainteresowanie przeszłością średniowieczną, historyczną, tematyką bliskiego wschodu .

Oświecenie w Polsce

Oświece w Polsce.

W Polsce ideenie oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniem, iż niektóre przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w. Specyfiką polskiego oświecenia był niespotykany gdzie indziej udział kleru katolickiego w tym ruchu. Pierwsze pokolenie ludzi oświecenia stanowili głównie duchowni, zaś w całokształcie epoki księża stanowili aż 40% spośród czołowych postaci oświecenia w Polsce. Zjawisko to bywa nazywane oświeceniem katolickim.
Idee oświeceniowe przyświecały wielu wybitnym osiemnastowiecznym prominentom i luminarzom ówczesnej kultury. Dzięki nim nastąpił gwałtowny rozwój
szkolnictwa, nauk ścisłych, życia politycznego i kulturalnego. Dzięki działalności m.in. Stanisława Kostki Potockiego i Ignacego Potockiego Polska jako pierwszy kraj w Europie otrzymała nowoczesną konstytucję. Zaistniały wtedy również próby budowania państwa na zasadach oświeceniowych, które zostały jednak przerwane przez rozbiory.
Oświecenie w Polsce można podzielić na trzy fazy:
wczesna – od lat 40. XVIII w. do
1764
dojrzała (czasy stanisławowskie) – 1764-1795
schyłkowa (późne oświecenie lub oświecenie postanisławowskie) – 1795-1822

Najważniejsze postacie oświecenia w Polsce

Wojciech Bogusławski – najwybitniejsza postać polskiego życia teatralnego czasów oświecenia
Franciszek Bohomolec
Tadeusz Czacki – działacz oświatowy i gospodarczy, organizator Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Liceum Krzemienieckiego
Jakub Jasiński
Franciszek Salezy Jezierski
Franciszek Karpiński
Franciszek Kniaźnin – poeta, dramatopisarz
Hugo Kołłątaj – wybitny działacz i publicysta, wokół którego skupiała się tzw. Kuźnica Kołłątajowska
Stanisław Konarski – prekursor polskiego oświecenia (O skutecznym rad sposobie)
Onufry Kopczyński
Ignacy Krasicki
Stanisław Leszczyński (Głos wolny wolność ubezpieczający)
Samuel Bogumił Linde – prezes Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, twórca Słownika Języka Polskiego
Adam Naruszewicz – poeta, tłumacz, historyk
Julian Ursyn Niemcewicz – poeta, działacz niepodległościowy
Jan Piotr Norblin
Józef Maksymilian Ossoliński – pisarz, literaturoznawca, działacz kulturalny, organizator życia naukowego, twórca Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
Grzegorz Piramowicz
Stanisław August Poniatowski
Stanisław Staszic – pisarz polityczny, działacz gospodarczy
Jan Śniadecki – astronom, matematyk, filozof, twórca polskiej terminologii matematycznej
Jędrzej Śniadecki – chemik, twórca polskiej terminologii chemicznej i pierwszego polskiego podręcznika chemii
Stanisław Trembecki
Tomasz Kajetan Węgierski
Franciszek Zabłocki – poeta, najbardziej znany twórca polskiej komedii oświeceniowej, sekretarz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych
Andrzej i Józef Załuscy – twórcy pierwszej polskiej biblioteki publicznej – Biblioteki Załuskich



Od Baroku Do Oświecenia - Czym był sarmatyzm, światło rozumu...

Czym był sarmatyzm?


Pod koniec XVI stulecia szlachta polska doszła do przekonania, że jest odrębnym narodem, zupełnie innym niż mieszczanie czy chłopi. Swoje korzenie wywodziła od plenienia Sarmatów. -Sarmaci (lub Sauro maci) to nazwa irańskich ludów koczowniczo-pasterskich. Sarmaci byli spokrewnieni ze Scytami, Medami, Partami i Persami. Dla sarmatów niezwykle ważne były więzy rodzinne i towarzyskie. Odnoszono się z galanterią do kobiet. Ulubionym zajęciem była rozmowa. Bardzo chętnie przyjmowano gości: krewnych, przyjaciół, a także nieznajomych, zwłaszcza cudzoziemców. Dość swobodnie posługiwano się łaciną. Urządzano wystawne uczty, często zakrapiane alkoholem. Nieraz dochodziło do bójek. Na przyjęciach tańczono poloneza, mazura, oberka. Dbano o swój honor. Mężczyźni żyli dłużej niż kobiety i później brali ślub. Małżeństwo określano jako głęboką przyjaźń. Sarmaci wierzyli w szczególną rolę Polski, która miała być oazą złotej wolności, otoczoną przez państwa absolutystyczne.
Nierozłączną częścią sarmatyzmu były idee
demokratyczne: praworządność, samorządność i wybieralność urzędników, także tego najwyższego – króla, nazywanego przez współczesnych historyków dożywotnim prezydentem. Ustrój Rzeczypospolitej był uważany za najlepszy w świecie, a polski Sejm za najstarszy. Ten światło pogląd szlachty polskiej, a zarazem jej kulturę i sposób życia, nazywamy sarmatyzmem. Był on rozpowszechniony w XVII i XVIII wieku.


Światło rozumu. - Filozofia baroku.

Wiadomo ze barok oznacza „nierówną perłę” oraz że w tym okresie charakterystyczne były formy pełne kontrastów,w przeciwieństwie do sztuki renesansowej,prostej i bardziej harmonijnej. Ogólnie mówiąc XVII wiek cechuje napięcie pomiędzy kontrastami,które trudno pogodzić. Z jednej strony nadal kultywowano renesansową pochwałę życia,a z drugiej wiele osób popadało w przeciwna skrajność- odrzucenie świata i religijną melancholię.W sztuce jak i wżyciu tej epoki spotykamy się z pompatycznym i jaskrawym rozkwitem form jak i z powstawaniem ruchów klasztornych,głoszących odwrócenie się od świata.Przykładem mogą być hasła popularne w tym okresie czyli „carpe diem” [„chwytaj dzień”] i „memento mori” [„pamiętaj o śmierci”].Tak samo filozofię owego okresu charakteryzują mocne zderzenia całkowicie przeciwnych sposobów myślenia. Dwa poglądy nadświat:idealizm i materializm. Idealizm głosił tezę o pierwotności czynnika duchowego (myśli, idei, świadomości) wobec materialnej rzeczywistości. Materializm zaś jest filozofią, która chce sprowadzić wszystkie zjawiska bytu do konkretnych wielkości fizycznych.Najbardziej znanym wyznawca materializmu był angielski filozof Thomas Hobbes,który uważał że wszystkie zjawiska-także ludzie i zwierzęta- składają się wyłącznie z cząsteczek materii.Nawet ludzka świadomości czy dusza były dla niego ruchami drobniutkich cząsteczek mózgu. Jednak najsławniejszymi myślicielami tamtego okresu byli Kartezjusz i Spinoza.Kartezjusz twierdził,że jedyną rzeczą, której nie da się zaprzeczyć to to, że w danym momencie myślimy.Jego autorstwa jest stwierdzenie „myślę więc jestem”.Uważał iż rzeczywistość składa się z dwóch ostro odgraniczonych od siebie substancji, a mianowicie „myślenia i „rozciągłości” czyli ciała. Próbował racjonalnie wytłumaczyć istnienie myśli i boga.Jego system myślenia został skrytykowany następnie przez Hume’a, który twierdził, że przedmiotem rzetelnego poznania mogą być tylko relacje idei w umyśle (tymi zajmuje się matematyka) oraz czyste fakty brane tak, jak jawią się w praktyce życiowej, instynktownie, nie metafizycznie, zatem bez pytania o ich naturę i pochodzenie, ani o to, czy istnieją realnie, czy przeciwnie: są jakąś formą złudzenia –takie kwestie wg Hume’a wykraczają poza możliwości poznawcze człowiek. Wskazywał też, że prawdy wiary są niedowodliwe i że niemożliwa jest racjonalna teoria Boga - postulował badanie religii z punktu widzenia psychologii i historii. Baruch Spinoza postawił natomiast znak równości między bogiem a przyrodą.Dostrzegał boga we wszystkim,co istnieje,i wszystko co istnieje, w bogu. Twierdził że jest tylko jedna substancja i wszystko,co istnieje,da się do niej sprowadzić.Przez substancję,Boga czy przyrodę rozumie wszystko,co istnieje, także i to, co jest z ducha.Według Spinozy Bóg jest wewnętrzną przyczyną wszystkiego,co się dzieje.Bóg nie jest przyczyną zewnętrzną, bo wyraża się przez prawa natury i tylko poprzez nie. W okresie baroku liczną grupą byli także empiryści.Pragnęli oni wyprowadzić wszelką wiedzę o świecie od tego,co mówią nam zmysły. Do tej grupy myślicieli możemy zaliczyć ucznia Huma’a - Johna Locke’a. Przyjął on, że wiedza pochodzi wyłącznie z doświadczenia. Nie ma bowiem idei wrodzonych, a umysł jest niezapisaną tablicą (tabula rasa) i zostaje zapisany dopiero przez doświadczenie. Twierdził też, że nie ma nic w umyśle, czego nie było wcześniej w zamyśle.Następnym z przedstawicieli empiryzmu był Berkeley. zaprzeczał istnieniu jakichkolwiek abstrakcji w umyśle i poza nim, terminy ogólne uważał wyłącznie za słowa. Zaprzeczał istnieniu materii, która nie stanowiąc bezpośredniej treści doświadczenia gwarantowałaby postrzeganym przedmiotom bytową niezależność. Rzeczy były dlań tylko ideami (postrzeżeniami), trwałość zaś i jedność zapewniało im i reszcie świata ciągłe postrzeganie wszystkiego przez Boga.Tak więc filozofię baroku cechowała duża różnorodność,przeplatały się w nim sprzeczność.Raz zwyciężał umysł,drugim razem zaś zdawały się mieć racje uczucia.

piątek, 13 marca 2009

Od baroku do oświecenia

Barok w Europie

W drugiej połwie XVI wieku renesans we Włoszech ustąpił miejsca nowemu prądowi kultularnemu - barokowi. O ile renesans był sztuką umiaru i klasycznego piękna, o tle barok miał olśniewać i zadziwiać. Barokowe kolumny skręcały się w wężowate spirale. Obrazy, posągi i kapiace od złota dekoracje zasłaniały najdrobniejszą wolną przestrzeń. Rzeźbiarze ukazywakli postacie uchwycone w ruch lub pełne wewnętrznego niepokoju. Malaże lubowali sie w ostrych kontrastach światła i cienia - bohaterowie ich obrazów wynurzyli się na przykład z mroku. Literatura baroku miała zdumieć naie mniej sztuka. Autorzyżyli przenośnie i starali się o niezwykłą ozdobność stylu. Barokowe tytuły ciągneły się zasami w nieskączoność. Jednak utwory najwybitniejszych pisarzy, mimo rozmaitych udziwnień, oznaczały się wysoką wartością literadzką 0 np. wiersze Jana Andrzeja Morszyna. Barok szybko ogarnoł inne kraje Europy. W Polsce, tak jak na Zachodzie, trfał do połowy XVIII ieku. Powstałyu nas barokowe kościoły, magnackie pałace i domy mieszczan. Jednagże obok podobieństw były róznice - kultóra szlachty polskiej zdecydowanie odbiegała od kultury innych krajów Europy.

czwartek, 12 marca 2009

Odrodzenie

Wynalazek Jana Guterberga.

Historia druku jest dość krótka, gdyż zasadniczo odnosi się ona do sposobu nanoszenia obrazu metodą odbicia go z formy drukowej na podłoże drukowe za pomocą farby drukowej, a w historii rozwoju ludzkości długo nie było takiego tworzywa, które nadawałoby się do w miarę precyzyjnego przyjmowania szybkoschnącej farby.
Pierwszym takim podłożem był dopiero
papier wynaleziony w Chinach najpóźniej w roku 105. Dzięki niemu rozwinął się w estampaż, czyli technikę masowego wykonywania odbitek z napisów wyrytych w kamieniu. Pierwszym przedmiotem w pełni zasługującym na miano wyrobu poligraficznego, o którym dzisiaj wiemy, jest odbitka drzeworytnicza wyprodukowana w Chinach kilkaset lat później. Od tego czasu można mówić o poligrafii w pełnym tego słowa znaczeniu, czyli o wydajnym powielaniu treści – zarówno graficznych, jak i tekstowych.
Dyskusyjne jest przeniesienie początków poligrafii wstecz, kiedy to, co prawda, również odbijano obrazy za pomocą środków barwiących, ale robiono to na tkaninach i jedynie w celu zdobienia materiału, a nie dla utrwalania na nim informacji. Natomiast jeszcze wcześniejsza jest historia powielania tekstu i obrazu metodami ręcznymi – czyli kopiowania za pomocą pisania, rysowania i malowania, jak również kopiowania poprzez odciśnięcie kształtu w miękkim materiale, lub wypalenia wzoru za pomocą odciśnięcia formy rozgrzanej do odpowiednio wysokiej temperatury.
Tak więc niezależny rozwój formy do odbijania, środka barwiącego i podłoża odbywał się już dużo wcześniej, a technik tych było wiele, jednak połączenie ich razem w poligrafię, nastąpiło raptem tylko półtora tysiąca lat temu. O wiele starsze są takie wynalazki jak
stempel, pismo czy książka.
Jednak układając kalendarium historii druku wypada wspomnieć o najważniejszych osiągnięciach
cywilizacji, które wpłynęły na rozwój wynalazków, których zwieńczeniem stał się druk.





Renesans w Polsce

Na dwór Jagiellonów pierwsze idee renesansu przeniknęły pod koniec XV wieku. Już w 1470 r. osiedlił się w Krakowie włoski humanista Kallimach (Filippo Buonacorsi), który przebywał na królewskim dworze jako nauczyciel syna Kazimierza Jagiellończyka Jana Olbrachta. Propagatorami humanizmu byli także polscy dyplomaci, którzy zetknęli się z nowymi prądami na europejskich dworach oraz młodzież studiująca na uniwersytetach w Italii. Zygmunt I w latach 1498 - 1501 przebywał na węgierskim dworze swojego brata Władysława Jagiellończyka, gdzie poznał nowe idee. Po objęciu tronu w Polsce (1506) Zygmunt I sprowadził z Włoch artystów. Wpływy włoskie stały się jeszcze bardziej widoczne po ślubie Zygmunta z Boną. Początkowo tradycje średniowiecza i nowe prądy współistniały ze sobą przenikając się nawzajem. Mecenat - przede wszystkim dworu oraz naśladujących króla magnatów, dostojników kościelnych i bogatych mieszczan, a także rozkwit państwa - to czynniki sprzyjające rozwojowi nauki i sztuki. W rozwoju renesansu Polska wyprzedziła Francję i Niemcy.

Wielcy polscy w okresie Renesansu.

Mikołaj Rej - z Nagłowic, (historyczna pisownia nazwiska: Rey - w początku XX wieku wprowadzono pisownię "Rej", jednak nie zaakceptowaną przez potomków - rodzinę Reyów), herbu Oksza (ur. 4 lutego 1505 w Żurawnie, zm. między 8 września a 5 października prawdopodobnie 4 października 1569 w Rejowcu) - wybitny polski poeta i prozaik epoki renesansu. Był także politykiem oraz teologiem ewangelickim. Długo uznawany za "ojca literatury polskiej" (dopóki nie doceniono pisarzy polskiego średniowiecza oraz Biernata z Lublina). Najbardziej znane dzieła :
Zwierciadło z traktatem Żywot człowieka poczciwego (1567/1568)
Wizerunk własny żywota człowieka poczciwego (
1558)

Jan Kochanowski - (ur. 6 czerwca 1530 w Sycynie koło Zwolenia, zm. 22 sierpnia 1584 w Lublinie) – wybitny poeta polski epoki renesansu, sekretarz królewski. Dawniej nazywany "ojcem poezji polskiej" (gdy nie pamiętano poetów średniowiecza, takich jak Władysław z Gielniowa), dziś – "poetą egzystencji" (w swoich utworach często nawiązywał do motywu maski oraz motywu theatrum mundi – świata jako teatru). Był przedstawicielem filozofii eklektycznejstoicyzmu, epikureizmu, renesansowego neoplatonizmu i głębokiej wiary w Boga, łącząc tradycję antyku i chrześcijaństwa. Najbardziej znane dziełą :
Odprawa posłów greckich (wystawiona i wyd. 1578) – tragedia klasycystyczna; pierwsza książka drukowana w Warszawie
Psałterz Dawidów (wyd. 1579) – swobodny przekład biblijnej Księgi Psalmów

Mikołaj Kopernik - (łac. Nicolaus Copernicus Thorunensis; ur. 19 lutego 1473 w Toruniu, zm. 24 maja 1543 we Fromborku) – astronom, matematyk, prawnik, ekonomista, strateg, lekarz, poeta, astrolog[1][2], tłumacz, kanclerz kapituły warmińskiej od 1511, kanonik warmiński, scholastyk wrocławski, duchowny katolicki. Jego najważniejszym dziełem jest De revolutionibus orbium coelestium – O obrotach sfer niebieskich (pracował nad nim w latach 1515-1530, ale ukazało się dopiero w 1543 roku w Norymberdze napisane w języku łacińskim)[3], w którym opisał heliocentryczną wizję wszechświata w sposób wystarczająco szczegółowy, by mogła stać się naukowo użyteczna.

źródło : "historia i społeczeństwo, podręcznik dla klasy VI szkoły podstawowej wydawnictwo GWO

Odrodzenie - wielcy artyści

Leonardo Da Vinci -Leonardo da Vinci, właściwie Leonardo di ser Piero da Vinci ?/i (ur. 15 kwietnia 1452 r. w Vinci we Włoszech, zm. 2 maja 1519 r. w Clos Lucé we Francji) – włoski, renesansowy malarz, architekt, filozof, muzyk, poeta, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, wynalazca, geolog.Leonardo był także pisarzem. Swoje literackie zamiłowania odkrył dzięki poecie, Antoniemu Cammelliemu, którego poznał w czasie pobytu w 1477 r. w Pistoi. Najwięcej utworów zawarł w rękopisie Kodeks Atlantycki. Jego styl był oszczędny, potoczny i nieoszlifowany. W swojej twórczości ukazywał m.in. szczególny stosunek do przyrody. Stworzył np. bajki:
Niepokój
Papier i inkaust
Woda
Płomień i świeca
Którzy się poniżają, będą wywyższeni

Najznakomitrze dzieła malarskie to : "Mona Lisa", "Dama z gronostajem"

Michał Anioł - Michelangelo Buonarroti (Michał Anioł, Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni)[2] (ur. 6 marca 1475 r. w Caprese prowincji Toskanii (Arezzo) we Włoszech, zm. 18 lutego 1564 r. w Rzymie) – włoski malarz, rzeźbiarz, poeta i architekt epoki odrodzenia.

Najznakomitrze dzieła malarskie to: "Święta rodzina", "Sąd ostateczny"




Sąd ostateczny - Michał Anioł


Mona Lisa - Leonardo Da Vinci

Dama z gronostajem - Leonrdo Da Vinci

źródło : "historia i społeczeństwo, podręcznik dla klasy VI szkoły podstawowej wydawnictwo GWO, wikipedia.pl

Odrodzenie

Troszkę na temat odrodzenia...
Odrodzenie, renesans, ważna epoka literacka i kulturalna w Europie i w Polsce między średniowieczem i barokiem. Odrodzenie zrodziło się we Włoszech w XIV w. i trwało do XVI w., w XV w. rozpowszechniając się w wielu krajach Europy.W Polsce rozkwit odrodzenia przypada na XVI w. Tzw. okres prerenesansowy (XV w.) współtworzyli dyplomaci dworu Jagiellonów i magnaci podróżujący na Zachód oraz przybysze stamtąd, jak F. Buonacorsi zwany Kallimachem, który został wychowawcą królewskich synów. Przeszczepiali oni na grunt polski nowy styl życia oraz renesansową literaturę.Coraz większe znaczenie miał w piśmiennictwie język polski, choć posługiwano się nadal łaciną, jako międzynarodowym językiem pisarzy i uczonych, np. A. Frycz Modrzewski używał jej w całej swojej twórczości. Duży wpływ na życie literackie i umysłowe wywarła reformacja, a także kontrreformacja, w związku z czym ukazało się m.in. wiele przekładów Starego i Nowego Testamentu (Pismo Święte) oraz mnóstwo pism polemicznych, nierzadko podważających ustalone autorytety i dogmaty.W twórczości literackiej pojawili się przedstawiciele mieszczaństwa, jak Biernat z Lublina, autor Żywota Ezopa, Jan z Koszyczek czy Jan z Sącza. Pisarze tacy jak M. Rej wprowadzili aktualną tematykę społeczną i obyczajową (Krótka rozprawa między...Panem, Wójtem a Plebanem, Żywot człowieka poczciwego), przenieśli też na polski grunt na wysokim poziomie artystycznym doświadczenia kultury antycznej i śródziemnomorskiej, np. J. Kochanowski.Rozwijała się historiografia (M. Bielski, B. Paprocki - autor herbarzy, M. Stryjkowski i in.). Łukasz Górnicki, posługując się dziełem B. Castiglionego, uczył w Dworzaninie polskim (1565) dobrych manier.Na dworze Zygmunta I Starego, po poślubieniu przez niego Bony, zaznaczyły się silne wpływy włoskiego renesansu. W ostatniej fazie odrodzenia pojawili się wybitni twórcy zwiastujący nadejście baroku, jak Sz. Szymonowic czy wcześniej M. Sęp Szarzyński.W okresie odrodzenia literatura polska uczyniła ogromny postęp, stając się twórczością nowoczesną i w najlepszych swoich przejawach w pełni europejską.
źródło : "historia i społeczeństwo, podręcznik dla klasy VI szkoły podstawowej wydawnictwo GWO , wikipedia.pl, elektroniczna encyklopedia WIEM

Uniwersalna kultura średniowiecza - Literatura

Ilustracja ze średniowiecznego rękopisu Powieści o Róży


Literatura

Charakterystyczną cechą literatury średniowiecznej jest jej szczególne zaangażowanie w kwestie religijne i świeckie, duchowe i społeczne. Literatura służyła określonym celom: pouczeniu i wychowaniu, potępieniu zła i afirmacji dobra, poszerzeniu wiedzy, pokazywaniu wzorców osobowych. Dlatego tak chętnie tworzono zalecane do naśladowania ideały osobowe, np. świętego, rycerza, władcy. Obok oficjalnego nurtu literatury istniała także poezja "rozrywkowo-prześmiewcza", wymienić należy Powieść o Róży czy cykl Powieść o Lisie

źródło : "historia i społeczeństwo, podręcznik dla klasy VI szkoły podstawowej wydawnictwo GWO

środa, 11 marca 2009

Uniwersalna kultura średniowiecza - "Wierzę, aby rozumieć"

"Wierzę, aby rozumieć"

Przez długi czas jedynie szkoły chrześcijańskie Europy istniały przy katedrach, klasztorach i parafiach. Dopiero w XII wieku rozpowszechniły się szkoły miejskie, prowadzone przez ludzi świeckich. Synowie kupców i rzemieślników uczyli się w nich czytania, pisania i rachowania - umiejętności potrzebnych do prowadzenia interesów. Pierwszy uniwersytet powstał u schyłku XI wieku w Bolonii (we Włoszech). W ciągu XII i XIII stulecia założono następne: w Paryżu (Sorbona), w Oksfordzie, Cambridge, Padwie i wielu innych miastach. Średniowieczne uniwersytety kształciły prawników, lekarzy, filozofów i teologów. Za królową nauk uważano właśnie teologię, czyli naukę o bogu. Myślą przewodniczą ówczesnych uczonych stało się zdanie : "Wieżę aby zrozumieć". Oznaczało ono, że należy przyjąć bez zastrzeżeń prawdy objawione w Biblii, a potem próbować je zrozumieć i rozwinąć za pomocą innych nauk, zwłaszcza filozofii. Tę średniowieczną filozofię - "służebnicę teologi" - nazywamy scholastyką. Jej najwybitniejszym przedstawicielem był święty Tomasz z Akwinu, który żył w XIII wieku. W XV stuleciu scholastyka zupełnie podupadła. Zajmowała się jałowymi rozważaniami, np.: Skoro Bóg jest wszechmogący, to czy nie potrafi stworzyć kamień tak ciężki, że sam nie będzie mógł go podnieść ?

Świety Tomasz z Akwinu

źródło : "historia i społeczeństwo, podręcznik dla klasy VI szkoły podstawowej wydawnictwo GWO

Uniwersalna kultura średniowiecza

Chrześcijańska Europa

Okres od V do X wieku nazywamy wczesnym średniowieczem. Europą wstrząsnęły wówczas niszczycielskie najazdy rozmaitych plemion i ludów: Arabów, Normanów, Węgrów... Powolny rozwój gospodarczy stał się możliwy, gdy ustały wszystkie te napady. W XI stuleciu nasz kontynent wkroczył w czasy dojrzałego, a później Średniowiecza, trwającego do XV wieku. Nadrzędną pozycję zajmował Kościół. Tylko on - sądzili ówcześni ludzie - mógł zgładzić Boży gniew, którego wyrazem miały być wojny, choroby i głód. Kościół był jedyną instytucją istniejącą nieprzerwanie od czasów starożytnego Rzymu. Dawał poczucie bezpieczeństwa i wzbudzał podziw kamiennymi budowlami, organizacją oraz wykształceniem duchowieństwa. Mniej więcej od XII wieku głównie duchowi umieli czytać i pisać. Kultura średniowiecznej Europy jest w przeważającej mierze religijna.

Style średniowiecznej Europy

  • Sztuka romańska (styl romański, romanizm) - styl w sztukach plastycznych wykonywanych z kamienia XIXIII wieku. Najwcześniej formy stylistyczne zostały ukształtowane na terenach zajmowanych obecnie przez dzisiejsze północne Włochy, Francję i zachodnie Niemcy (XI – XII wiek). Wkrótce zasięgiem nowego stylu objęte zostały kolejne tereny Europy i wraz z prowadzonymi wyprawami krzyżowymi przeniknął na Bliski Wschód.

  • Termin architektura gotycka odnosi się do stylu w architekturze europejskiej okresu późnego średniowiecza, od około połowy XII do początku XVI wieku. Za wzorcowy przykład budynku gotyckiego uważa się gotycką katedrę, choć w rzeczywistości był to również okres rozwoju architektury świeckiej (mieszczańskiej i rezydencjonalnej). Architektura gotycka w zamierzeniu jej twórców miała w doskonały sposób odzwierciedlać boską naturę i wielbić Boga. Strzelista i ogromna bryła kościoła stała się symbolem czasów, w których religijność łączyła w sobie wyprawy krzyżowe i pragnienie wzniesienia się ku Bogu. W bryle dominują kierunki pionowe. Ich powtarzalność w bliskim sąsiedztwie, rozczłonkowanie bryły, delikatna dekoracja tworzą budowle ekspresyjne i lekkie. Barwne światło przenikające do wnętrza przez wysokie witraże stwarza wrażenie uduchowienia, a powtarzające się we wnętrzu wertykalne linie i znaczna odległość do sklepienia kieruje wzrok ku górze.


Oprócz budowli zachowały się też liczne gotyckie obrazy i rzeźby. Prawie wszystkie są poświęcone tematyce religijnej - ukazują postać Madonny, scenę ukrzyżowania lub sąd ostateczny. Dlaczego? Ponieważ tylko wydarzenia biblijne i koleje życia świętych ukazywano za godne przedstawienie w sztuce. Artyści mieli też wyjaśnić prawdy wiary ludziom, którzy nie umieli czytać.

źródło : "historia i społeczeństwo, podręcznik dla klasy VI szkoły podstawowej wydawnictwo GWO

"Wzniosły pomnik trwaldszy od spiżu"- ilustracje